Michał Pac

Opracowanie na podstawie: Chen ZH, Mousavi S, Mandhane PJ i wsp. Ultraprocessed Food Consumption and Obesity Development in Canadian Children. JAMA Netw Open 2025;8:e2457341.

W styczniu 2025 r. na łamach JAMA Network Open opublikowano wyniki dużego prospektywnego, wieloośrodkowego badania kohortowego CHILD Cohort Study, w którym badano m.in. związek między spożyciem żywności ultraprzetworzonej a antropometrycznymi wskaźnikami otyłości i otyłością u dzieci kanadyjskich.

Żywność ultraprzetworzona charakteryzuje się trwałością przy jednoczesnym niezbilansowanym składzie odżywczym. W ostatnich latach wzrost konsumpcji żywności ultraprzetworzonej sprawił, że stała się ona problemem dla zdrowia publicznego na całym świecie. U dorosłych stwierdzono, że spożycie żywności ultraprzetworzonej jest związane ze zwiększonym ryzykiem otyłości, jednak dane wśród dzieci są niejednoznaczne. Celem badania CHILD było opisanie związku między spożyciem żywności ultraprzetworzonej a otyłością u dzieci.

W badaniu u dzieci w wieku 3 lat oceniano, za pomocą półilościowego kwestionariusza, spożywaną przez nich dietę, a po 2 latach dokonywano pomiarów antropometrycznych. Żywność ultraprzetworzoną definiowano z wykorzystaniem systemu klasyfikacyjnego NOVA. Do ocenianych parametrów antropometrycznych należały: wartość z-score dla wskaźnika masy ciała (ang. body mass index, BMI) dostosowana do wieku i płci, stosunek obwodu talii do wzrostu i grubość fałdów skórnych podłopatkowego i ramiennego. Do rozpoznania otyłości użyto punktów odcięcia na podstawie z-score dla BMI.

W badaniu uwzględniono 2217 uczestników, spośród których 1175 (53%) stanowili chłopcy. W wieku 3 lat żywność ultraprzetworzona była źródłem 45% całkowitej dostarczonej wraz z dietą energii. Odsetek ten istotnie różnił się w zależności od płci – 46% u chłopców w porównaniu z 43,9% u dziewcząt. Wśród wszystkich uczestników zaobserwowano, że większe spożycie żywności ultraprzetworzonej w wieku 3 lat związane było z wyższymi wartościami antropometrycznych wskaźników otyłości w wieku 5 lat, w szczególności u chłopców. U chłopców zaobserwowano, że każdy 10% wzrost ilości dostarczanej wraz z dietą energii poprzez żywność ultraprzetworzoną wiązał się z wyższymi wartościami z-score dla BMI, stosunku obwodu talii do wzrostu i fałdów skórnych oraz wyższymi ilorazami szans dla życia z nadwagą lub otyłością. Podobnych związków nie stwierdzono u dziewcząt.

Podsumowując, wyniki badania CHILD wskazują, że wysokie spożycie żywności ultraprzetworzonej we wczesnym dzieciństwie jest związane z większym ryzykiem rozwoju otyłości, w szczególności u chłopców. Jest to ważna informacja, która może pomóc w tworzeniu odpowiedniej polityki zdrowotnej i wyznaczaniu celów dla zdrowia publicznego.

Pełny opis badania jest dostępny pod adresem:

https://jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen/fullarticle/2829780

fot.: https://pl.freepik.com/