Stosowanie w ciąży β-blokerów a ryzyko wad wrodzonych

Autor: Jędrzej Sarnecki

Opracowanie na podstawie: Bateman BT, Heide-Jørgensen U, Einarsdóttir K i wsp. β-Blocker Use in Pregnancy and the Risk for Congenital Malformations, An International Cohort Study. Ann Intern Med 2018; DOI:10.7326/M18-0338.

Wyniki międzynarodowego badania kohortowego wskazują, że stosowanie w pierwszym trymestrze ciąży β-blokerów nie wiąże się z dużym wzrostem ryzyka wystąpienia wad wrodzonych u dziecka.

Nadciśnienie tętnicze jest coraz częściej rozpoznawane u ciężarnych, co może mieć związek ze wzrostem odsetka kobiet w wieku reprodukcyjnym zmagających się z otyłością. Do najczęściej stosowanych u przyszłych matek leków hipotensyjnych, rekomendowanych jako leczenie farmakologiczne pierwszego rzutu w ciąży, należą β-blokery – szacuje się, że nawet 0,5-1% kobiet w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii w trakcie pierwszego trymestru ciąży przyjmuje leki z tej grupy. Ze względu na przechodzenie tych leków przez łożysko i wyniki niektórych badań przeprowadzonych na zwierzętach, wskazujących na ich potencjalnie teratogenne działanie, prowadzone są badania mające na celu ustalenie, czy występuje związek pomiędzy ich stosowaniem w czasie ciąży a występowaniem wad wrodzonych u dziecka.

W październiku 2018 r. na łamach czasopisma Annals of Internal Medicine ukazała się praca Batemana i wsp. przedstawiająca wyniki międzynarodowego badania przeprowadzonego w Stanach Zjednoczonych, Danii, Norwegii, Szwecji, Islandii i Finlandii. W celu oceny ryzyka wystąpienia wad wrodzonych u dzieci matek, które w trakcie pierwszego trymestru ciąży przyjmowały β-blokery, badacze przeanalizowali dane zebrane z 2 kohort – „nordyckiej”, obejmującej ponad 2 mln 300 tys. dzieci urodzonych z pojedynczych ciąż w latach 1996-2000, oraz amerykańskiej, obejmującej ponad 1 mln 300 tys. dzieci (urodzonych w latach 2000-2010) matek będących pod stałą opieką programu Medicaid. Z zebranych danych wykluczono przypadki występowania malformacji chromosomalnych oraz kobiety przyjmujące inne niż β-blokery leki przeciwnadciśnieniowe lub te, które były eksponowane na inne leki o znanym działaniu teratogennym.

Spośród uczestniczek kohort zidentyfikowano 3577 kobiet w ciąży z nadciśnieniem tętniczym w kohorcie nordyckiej i 14 900 kobiet w ciąży z nadciśnieniem tętniczym w kohorcie amerykańskiej. W tych grupach odpowiednio 19% (682) i 11% (1668) kobiet przyjmowało β-blokery w pierwszym trymestrze ciąży.

Skorygowane względne ryzyko wystąpienia wad wrodzonych w przypadku ekspozycji na β-blokery w pierwszym trymestrze wynosiło 1,07 (95% CI: 0,89-1,30). W przypadku wrodzonych wad serca wynosiło ono 1,12 (95% CI: 0,83-1,51), natomiast skorygowane ryzyko wystąpienia rozszczepu wargi i podniebienia wynosiło 1,97 (95% CI: 0,74-5,25). Skorygowane ryzyko względne wystąpienia wad ośrodkowego układu nerwowego (OUN) obliczono wyłącznie na podstawie danych z kohorty amerykańskiej i wynosiło ono 1,37 (95% CI: 0,58-3,25). W każdym przypadku 95% przedział ufności obejmował ryzyko względne wynoszące 1,0.

Jak podsumowują wyniki autorzy publikacji, badanie pozwoliło na wykluczenie dużego wzrostu ryzyka, zarówno względnego, jak i bezwzględnego, wystąpienia dużych wad wrodzonych i wrodzonych wad serca. Ze względu na małą liczbę przypadków rzadziej występujących wad wrodzonych, takich jak rozszczep wargi i podniebienia czy wady OUN, autorzy stwierdzili, że nie jest możliwe wykluczenie wzrostu względnego ryzyka ich wystąpienia, jednak szacunkowe dane sugerują mniejszy wzrost ryzyka niż to raportowane we wcześniejszych publikacjach. Przy interpretacji wyników i podejmowaniu decyzji należy uwzględnić zarówno ryzyko wynikające z leczenia w ciąży nadciśnienia tętniczego, jak i ryzyko związane z przebiegiem nieleczonej choroby w trakcie ciąży.