Korzystny wpływ suplementacji żelazem na rozwój motoryczny niemowląt – wyniki badania z randomizacją

Autor: Ada Borowiec

Opracowanie na podstawie: Angulo-Barroso RM, Li M, Santos DC i wsp. Iron supplementation in pregnancy or infancy and motor development: A Randomized Controlled Trial. Pediatrics 2016;4:e 20153547.

Wiele czynników, w tym odżywianie, wpływa na rozwój motoryczny w pierwszym okresie życia¹. Żelazo odgrywa ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu mózgu i mięśni, jego niedostateczna podaż w czasie ciąży i u niemowlęcia może upośledzać nabywanie kolejnych umiejętności i osiąganie tzw. kamieni milowych^2,3. Przeprowadzono już badania z randomizacją w celu ustalenia związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy niedoborem żelaza a słabszymi wynikami testów oceniających rozwój psychoruchowy⁴. 6 z 8 badań potwierdziło korzystny wpływ suplementacji diety niemowląt żelazem na rozwój motoryczny. Jednak żadne z nich nie odnosiło się do suplementacji w okresie prenatalnym.  

Angulo-Barroso i wsp. na łamach Pediatrics opublikowali wyniki 2 połączonych badań z randomizacją, których celem było określenie wpływu suplementacji żelazem w czasie ciąży i/lub w okresie niemowlęcym na rozwój dużej motoryki, integralność układu nerwowego oraz jakość wzorców ruchowych w 9. m.ż.

W zależności od otrzymywanej suplementacji w okresie pre- i postnatalnym badaną populację podzielono na następujące grupy:

1. placebo w czasie ciąży i u niemowlęcia (placebo/placebo), n = 288,
2. placebo w czasie ciąży i żelazo u niemowlęcia (placebo/żelazo), n = 305,
3. żelazo w czasie ciąży i placebo u niemowlęcia (żelazo/placebo), n = 298,
4. żelazo w czasie ciąży i u niemowlęcia (żelazo/żelazo), n = 305.

Do badania zostało włączonych 1482 niemowląt urodzonych przez kobiety biorące udział w badaniu już od początku ciąży. Wszystkie matki otrzymywały codziennie 0,4 mg kwasu foliowego oraz placebo lub żelazo w dawce 300 mg. Niemowlęta w wieku od 6. tygodnia do 9. miesiąca życia przydzielano losowo do grupy otrzymującej placebo (n = 730) lub żelazo w dawce 1 mg/kg m.c./dobę (n = 752). Niemowlęta, u których stwierdzono stężenie ferrytyny we krwi pępowinowej poniżej 35 μg/l, zostały wykluczone z badania. Ostatecznie wszystkie dane potrzebne do analiz statystycznych uzyskano od 1196 niemowląt. U dzieci oceniano: rozwój motoryki dużej za pomocą Skali Rozwoju Motorycznego Peabody (ang. Peabody Developmental Motor Scale, Second Edition, PDMS-2)⁵, integralność układu nerwowego za pomocą skali INFANIB (ang. Infant Neurological International Battery)⁶, jakość ruchu za pomocą Skali Rozwoju Bayley (ang. Behavior Rating Scale (BRS) of the Bayley Scales of Infant Development, Second Edition)^7,8.

Zaopatrzenie w żelazo, jak oczekiwano, różniło się w poszczególnych grupach. Niedobór żelaza częściej stwierdzano u matek w grupach placebo/placebo i placebo/żelazo niż w grupach suplementowanych podczas ciąży (P < 0,001). Podawanie żelaza matkom nie wpływało jednak na stan zaopatrzenia w ten pierwiastek ich dzieci w pierwszych dobach życia − nie stwierdzono istotnych różnic między obserwowanymi grupami. Natomiast w późniejszym okresie życia u niemowląt suplementowanych odnotowano lepsze parametry laboratoryjne gospodarki żelaza. Niemniej jednak niedobór żelaza był częsty zarówno w grupach placebo/żelazo, żelazo/żelazo (59%), jak i w grupach placebo/placebo, żelazo/placebo (69%).

W skali PDMS-2, oceniającej motorykę dużą w 9. m.ż., niemowlęta suplementowane otrzymały więcej punktów niż niemowlęta w grupach placebo. Lepsze osiągnięcia dotyczyły również innych aspektów ocenianych w teście: odruchów, równowagi, lokomocji. Nie odnotowano dodatkowych korzyści z suplementacji podczas ciąży − nie było różnic w punktacji wg skali PDMS-2 pomiędzy grupami placebo/żelazo a żelazo/żelazo. Podawanie żelaza niemowlętom istotnie zmniejszało ryzyko osiągania wyniku poniżej 25 centyla o 36% w subskali lokomocji wg norm PDMS-2 (ryzyko względne (ang. relative risk, RR) 0,64, 95% CI 0,52-0,80). Niemowlęta ze wszystkich grup podobnie wypadły w skali INFANIB oraz w Skali Rozwoju Bayley. Liczba opakowań spożytego suplementu nie wpływała na wyniki oceniające rozwój motoryczny. 

Piśmiennictwo

1. Angulo-Barroso RM, Schapiro L, Liang W i wsp. Motor development in 9-month-old infants in relation to cultural differences and iron status. Dev Psychobiol 2011;53(2):196-210.
2. Beard JL. Iron biology in immune function, muscle metabolism and neuronal functioning. J Nutr 2001;131(2S-2):568S-579S.
3. Lozoff B, Georgieff MK. Iron deficiency and brain development. Semin Pediatr Neurol 2006;13(3):158-165.
4. Grantham-McGregor S, Baker-Henningham H. Iron deficiency in childhood: causes and consequences for childhood development. Annales Nestle 2010;68:105-119.
5. Folio MK, Fewell R. Peabody Developmental Motor Scales: Examiner’s Manual. 2nd ed. Austin, TX: PRO-ED, Inc; 2000.
6. Ellison PH, Horn JL, Browning CA. Construction of an Infant Neurological International Battery (INFANIB) for the assessment of neurological integrity in infancy. Phys Ther 1985;65(9):1326-1331.
7. Bayley N. Bayley Scales of Infant Development. San Antonio, TX: The Psychological Corporation; 1993
8. Gajewska E. Narzędzia diagnostyczne do oceny wczesnego rozwoju motorycznego stosowane w fizjoterapii dziecięcej. Neurol Dziec 2011;20(40):53-57.