Propozycja standardu diagnostyczno-terapeutycznego dla dzieci z podejrzeniem pierwotnego lub wtórnego zespołu hemofagocytarnego w oparciu o doświadczenia Instytutu „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka” w Warszawie


Słowa kluczowe / Keywords:



Streszczenie:

Zespół hemofagocytarny (HS) to rzadkie, zagrażająceżyciu schorzenie, będące skutkiem wrodzonego lub nabytegoupośledzenia aktywności cytotoksycznej komórekNK i limfocytów T cytotoksycznych (CTL), prowadzącedo hipercytokinemii, naciekania narządów przez CTLi nadmiernego pobudzenia makrofagów. Głównymi objawami HS są: utrzymująca się ponad 7dni gorączka, powiększenie wątroby i/lub śledzionyoraz bi- lub pancytopenia we krwi obwodowej. Do typowychobjawów laboratoryjnych należą: hiperferrytynemia,hipertriglicerydemia, hipertransaminazemiai hipofibrynogenemia. Hemofagocytoza – charakterystycznyobjaw morfologiczny, bywa nieobecna wewcześnie pobranej biopsji szpiku lub węzła chłonnego.HS obejmuje postaci pierwotne, związane z defektemgenetycznym lub blokami metabolicznymi, oraz wtórne,związane z zakażeniami, nowotworami i chorobamiautoagresyjnymi.Czynnikiem wyzwalającym zarówno pierwotny, jaki wtórny HS są najczęściej zakażenia wirusowe,zwłaszczaEBV i CMV, dlatego też potwierdzenie aktywnegozakażenia nie wyklucza pierwotnego HS,jakim jest rodzinny zespół hemofagocytarny (FHL).Pierwsze objawy FHL obserwowane są zwykle poniżej2. r.ż., ale opisano także chorych nastoletnich i młodychdorosłych. Wtórne HS występują w każdym wieku.Pomimo istnienia algorytmów diagnostycznychdla HS, ustalenie właściwej diagnozy we wczesnychstadiach choroby jest wciąż trudne, zwłaszczau dotychczas zdrowych dzieci starszych. Rokowaniew nieleczonym HS jest złe. Obecnie zaleca się terapięwedług protokołu HLH‑2004, opartym na stosowaniuetopozydu, glikokortykosteroidów, cyklosporyny Ai metotreksatu.W przypadkach pierwotnego HS orazopornych na leczenie wtórnych HS leczeniem docelowymjest przeszczepienie macierzystych komórekkrwiotwórczych.

Abstract:

Haemophagocytic syndrome (HS) represents a rare,life‑threatening condition, caused by congenital oracquired defect in cellular cytotoxicity that leads touncontrolled hypercytokinaemia and infiltration of differentorgans with cytotoxic T‑lymphocytes and hyperactivatedmacrophages. Cardinal symptoms include prolonged fever, hepatosplenomegalyand duo- or pancytopenia. Among biochemicalaberrations there are elevated serum ferritin,hypertriglyceridemia and hypofibrinogenemia. Morphologicalhallmark – haemophagocytosis, observedin hyperactivated macrophages, may not be found inthe initial bone marrow smears or lymph node examination.HS is divided into primary HS caused by genetic defectsor inborn errors of metabolism, and secondary HS dueto infections, neoplasms and autoaggressive diseases.Because both, primary and secondary HS, are most oftentriggered by infection, especially by EBV or CMV, thepresence of infection does not exclude primary forms ofHS, such as familial haemophagocytic syndrome (FHL).The onset of FHL is most common below 2 years of age,but it has been also reported in teenagers and youngadults. Secondary HS has been found in all ages.Although diagnostic guidelines have been developed,it still remains difficult to establish the diagnosis of HSin its early stages, especially in older children whohave been healthy before. The prognosis in untreatedHS is poor. Therapeutic management is based onprotocol HLH-2004, including the use of etoposide,glicocorticosteroids, cyclosporine A and metothrexate.In primary HS and therapy‑resistant secondary HS,the last step of treatment, after achievement of completeor partial remission, is haematopoietic stem celltransplantation.



author-image

Maja Klaudel‑Dreszler

author-image

Irena Jankowska

author-image

Piotr Socha

author-image

Marek Migdał

author-image

Janusz B. Książyk

author-image

Sylwester Prokurat

author-image

Piotr Gietka

author-image

Anna Wieteska-Klimczak

author-image

Ewa Bernatowska

author-image

Danuta Perek

author-image

Maciej Pronicki

author-image

Beata Wolska‑Kuśnierz

author-image

Katarzyna Witulska

author-image

Wiesława Grajkowska

author-image

Barbara Piątosa

author-image

Bożenna Dembowska‑Bagińska

author-image

Dariusz Rokicki

author-image

Olga Rutynowska‑Pronicka

author-image

Mieczysław Litwin

Strona przeznaczona dla lekarzy i osób pracujących w ochronie zdrowia. Wchodząc tu, potwierdzasz, że jesteś osobą uprawnioną do przeglądania zawartych na tej stronie treści.