Czy nabiał odpowiada za trądzik?

Autor: Jędrzej Sarnecki

Opracowanie na podstawie: LaRosa CL, Quach KA, Koons K i wsp. Consumption of dairy in teenagers with and without acne. J Am Acad Dermatol 2016;75(2):318-322.

Trądzik pospolity (łac. acne vulgaris) jest przewlekłą chorobą zapalną gruczołów łojowych i mieszków włosowych dotykającą znaczącego odsetka młodzieży. Ciężki przebieg choroby, częściej odnotowywany u chłopców, negatywnie wpływa na jakość życia, powoduje stres i zwiększa ryzyko depresji[1]. Trądzik pospolity jest chorobą wieloczynnikową, w jego patogenezie istotną rolę odgrywają genetyka, układ odpornościowy, hormony oraz czynniki zewnętrzne. Duże zainteresowanie wzbudza związek między dietą a ryzykiem i przebiegiem trądziku. W 2005 r. Adebamowo i wsp. w retrospektywnym badaniu zaobserwowali, że dziewczęta z trądzikiem spożywały więcej mleka[2]. W 2 innych badaniach z udziałem nastolatków odnotowano związek między spożywaniem odchudzonego mleka a tą chorobą[3]^,[4].  W sierpniu 2016 r. na łamach Journal of the American Academy of Dermatology ukazała się praca LaRosy i wsp. prezentująca wyniki badania przeprowadzonego w celu oceny związku między spożyciem nabiału a występowaniem trądziku u młodzieży.

W celu sprawdzenia hipotezy o zwiększonym spożyciu produktów mlecznych przez nastolatków dotkniętych trądzikiem autorzy przeprowadzili badanie kliniczno-kontrolne, w którym uczestniczyło 225 osób w wieku 14-19 lat. Kryteriami wyłączającymi z badania były dieta eliminacyjna (niezależnie od przyczyny), zaburzenia odżywiania, leczenie izotretinoiną lub rozpoczęcie przyjmowania antykoncepcji doustnej w ciągu ostatnich 6 miesięcy. Grupę kliniczną stanowiło 120 nastolatków (50,8% dziewcząt; średnia wieku: 16,9 lat, SD 1,5 roku; średnia BMI 22,8, SD 3,7) z umiarkowanie nasiloną chorobą, ocenioną za pomocą Global Acne Assessment Scale. 105 uczestników badania  (56,2% dziewcząt; średnia wieku: 16,7 lat, SD 1,4 roku; średnia BMI 23,8, SD 5,7) bez cech trądziku tworzyło grupę kontrolną. Dane dotyczące diety zbierano poprzez przeprowadzenie 3 rozmów telefonicznych (w losowe dni, obejmujące 1 dzień weekendowy), w trakcie których uczestnicy odpowiadali na pytania z kwestionariusza dotyczące pokarmów spożywanych w ciągu ostatnich 24 godzin.

Średnie spożycie produktów mlecznych wśród wszystkich uczestników badania wynosiło 2,51 porcji/dobę. W grupie klinicznej było ono znacząco statystycznie wyższe niż w grupie kontrolnej (p = 0,02). Nie odnotowano istotnych różnic między ilością spożywanego pełnotłuszczowego nabiału oraz produktów mlecznych o zmniejszonej zawartości tłuszczu (odpowiednio p = 0,95 i p = 0,36), a także w ilości przyjmowanego pełnego i częściowo odtłuszczonego mleka. Spożycie niskotłuszczowych oraz odtłuszczonych produktów mlecznych było natomiast istotnie statystycznie wyższe u nastolatków z trądzikiem (p = 0,03). Uczestnicy z grupy klinicznej wypijali również średnio więcej niskotłuszczowego lub odtłuszczonego mleka (0,61 vs 0,41 porcji/dobę; p = 0,01). Nie odnotowano istotnych statystycznie różnic pomiędzy grupami w średnich ilościach przyjmowanych kalorii oraz poszczególnych makroelementów, a także w średnich wartościach indeksu glikemicznego spożywanych pokarmów oraz w ładunku glikemicznym.

Wyniki badania sugerują związek między wyższym spożyciem niskotłuszczowego i odtłuszczonego mleka przez młodzież a występowaniem trądziku. Ze względu na charakter przeprowadzonego badania nie jest możliwe określenie, czy pomiędzy spożywaniem tego typu mleka a trądzikiem występuje związek przyczynowo-skutkowy. Potencjalnym wytłumaczeniem zaobserwowanej korelacji między spożywaniem mleka a występowaniem trądziku może być stymulacja wydzielania insulinopodobnego czynnika wzrostu-1 (IGF-1), zwiększony wyrzut insuliny po jego spożyciu (pomimo jego relatywnie niskiego indeksu glikemicznego) oraz obecność w nim IGF-1. Sugeruje się, że wzrost insulinemii może stymulować aktywność gruczołów łojowych.