Odmowa szczepienia dzieci – rosnący problem w praktyce lekarskiej

Autor: Patryk Lipiński

Opracowanie na podstawie: Hough-Telford C, Kimberlin DW, Aban I i wsp. Vaccine delays, refusals, and patient dismissals: a survey of pediatricans. Pediatrics 2016;138(3):pii:e2016217.

Liczba rodziców nieszczepiących swoich dzieci rośnie z roku na rok. Co prawda Polska należy do krajów o stosunkowo dużej wyszczepialności populacji, jednak działalność ruchów antyszczepionkowych zbiera swoje żniwo. Z danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny wynika, że w 2011 r. zarejestrowano ok. 3 tys. odmów zaszczepienia dzieci, w 2012 r. było ich już 5,3 tys., a w 2014 r. − aż 12,7 tys.

Jak wygląda sytuacja w innych krajach?

We wrześniu na łamach czasopisma Pediatrics ukazały się wyniki badania porównującego na przestrzeni 6 lat zjawisko rozpowszechnienia w Stanach Zjednoczonych odmowy przez rodziców szczepienia swoich dzieci. 74,5% lekarzy pediatrów biorących udział w badaniu zadeklarowało w 2006 r., że miało styczność z rodzicami, którzy nie zgodzili się na szczepienie swoich dzieci. Dla porównania, odsetek ten w 2013 r. wyniósł 87%. Odsetek rodziców odmawiających wykonania 1 szczepienia wyniósł 4,5% (2006 r.) vs 8,6% (2013 r.), kilku szczepień − 2,5% vs 4,8%, wszystkich szczepień −  2,1% vs 3,3%. Najczęściej zgłaszanym powodem odmowy szczepienia było przekonanie rodziców, że szczepienia są niepotrzebne. Nieco rzadziej odnotowano obawy o bezpieczeństwo preparatu i ewentualne wystąpienie niepożądanych odczynów poszczepiennych oraz dyskomfort pacjenta związany ze szczepieniem.

Co ciekawe, najnowsze stanowisko Amerykańskiej Akademii Pediatrii dopuszcza możliwość odmówienia przyjęcia przez lekarza dzieci, których rodzice nie wyrażają zgody na szczepienia, ale powinno być to ostateczne rozwiązanie¹. Lekarz pediatra ma obowiązek podjęcia próby dyskusji z rodzicami na temat szczepień ochronnych. Należy podkreślić, że często to właśnie pediatra jest jedyną osobą odpowiednio przeszkoloną w tym temacie, z którą rodzice mają styczność¹. Pociąga to za sobą pewne implikacje, które w swej pracy przedstawili Kempe i wsp³. Otóż 53% lekarzy poświęcało średnio od 10 do 19 min na taką rozmowę, podczas gdy 8% co najmniej 20 min.

Problem odmowy szczepień pojawił się wraz z publikacją na łamach periodyku Lancet artykułu o szczepionce MMR (przeciw odrze, śwince i różyczce) rzekomo powodującej autyzm. Mimo że artykuł wycofano z czasopisma, ruchy antyszczepionkowe zyskują coraz więcej zwolenników.

Piśmiennictwo

1. Rucoba RJ. How to address vaccine hesitancy: New AAP report says dissmissals a last resort. AAP news. http://www.aappublications.org/news/2016/08/29/VaccineHesitancy082916

2. Kempe A, Daley MF, McCauley MM i wsp. Prevalence of parental concerns about childhood vaccines: the experience of primary care physicians. Am J Prev Med 2011;40(5):548-555. doi: 10.1016/j.amepre.2010.12.025