Spożycie wody a nadwaga i otyłość

Autor: Jędrzej Sarnecki

Opracowanie na podstawie: Wong JMW, Ebbeling CB, Robinson L i wsp. Effects of Advice to Drink 8 Cups of Water per Day in Adolescents With Overweight or Obesity: A Randomized Clinical Trial. JAMA Pediatr 2017;171:e170012.

Powszechne jest zalecanie zwiększenia spożycia wody w ramach diety mającej na celu zmniejszenie masy ciała, jednak niewiele jest dowodów popierających tę strategię. Jako możliwe mechanizmy korzystnie wpływającego na masę ciała działania zwiększonego spożycia wody wymienia się uczucie sytości związane z wypełnieniem żołądka, zmniejszenie ryzyka mylenia uczucia głodu z pragnieniem, zmniejszenie liczby przyjmowanych kalorii, m.in. poprzez mniejsze spożycie napojów zawierających cukry, indukowanie termogenezy czy mniejsze pobudzanie układu renina − angiotensyna. W celu oceny wpływu zalecania wypijania 8 szklanek wody dziennie (ok. 1,9 l) na masę ciała nastolatków z nadwagą i otyłością Wong i wsp. przeprowadzili badanie kliniczne z randomizacją, którego wyniki opublikowano w maju 2017 r. na łamach JAMA Pediatrics.

W badaniu wzięło udział 38 nastolatków (27 dziewcząt i 11 chłopców w wieku 12-17 lat, średnia: 14,9 lat) z nadwagą lub otyłością (BMI ≥ 85 centyla, ale < 40), którzy przed przystąpieniem do badania wypijali mniej niż 4 szklanki wody dziennie (średnio 2). Wszyscy uczestnicy otrzymywali zalecenia dotyczące diety i stylu życia, oparte na rekomendowanej przez amerykańskie ministerstwo rolnictwa piramidzie żywieniowej, które powinni stosować przez 6 miesięcy. Jedyną różnicą w diecie pomiędzy grupą interwencyjną a kontrolną było zalecenie dotyczące wypijania 8 szklanek wody dziennie. Uczestniczący w badaniu nastolatkowie odbywali co miesiąc rozmowy z dietetykiem, podczas których otrzymywali porady dotyczące odżywiania i stylu życia. Poza tym codziennie dostawali wiadomości tekstowe powtarzające kluczowe elementy zaleceń dotyczących zdrowego odżywiania oraz przesłania motywujące i zachęcające do dalszej pracy. Uczestnikom należącym do grupy interwencyjnej dodatkowo przypominano o rekomendowanym wypijaniu 8 szklanek wody niegazowanej dziennie. Grupa kontrolna nie otrzymywała innych porad dotyczących spożywania płynów niż te zawarte w zaleceniach dietetycznych. W przypadku bezpośrednich pytań do dietetyka uczestnicy z grupy kontrolnej otrzymywali informację, że woda jest najlepszym napojem, a pić należy w przypadku wystąpienia uczucia pragnienia.

Wszyscy uczestnicy ukończyli 6-miesięczny okres badania. W porównaniu z danymi z kwestionariuszy wypełnianych na początku większy wzrost wypijanej wody dziennie zaobserwowano w grupie interwencyjnej (2,0 szklanki na początku badania, 4,8 szklanki po 6 miesiącach) niż w grupie kontrolnej (odpowiednio 2,3 i 3,5). Nie stwierdzono występowania istotnych statystycznie różnic pomiędzy grupami w diecie i liczbie kalorii przyjmowanych dziennie oraz w aktywności fizycznej.

Pomiędzy grupami nie stwierdzono występowania istotnych statystycznie różnic w z-score BMI (-0,0, 95% CI: -0,1-0,1, p = 0,88). W obu grupach zaobserwowano spadek masy ciała (-0,1, p = 0,005 w grupie interwencyjnej i -0,1, p = 0,008 w grupie kontrolnej). Nie stwierdzono również istotnych różnic pomiędzy grupami w wartościach innych pomiarów antropometrycznych ani związku pomiędzy raportowaną przez uczestników ilością wypijanej wody czy ciężarem właściwym moczu a z-score BMI.

Jak podsumowują autorzy publikacji, zebrane wyniki sugerują, że zalecenia i przypominanie o zwiększeniu konsumpcji wody w ciągu dnia nie wypływają na efektywność diety odchudzającej u nastolatków. Równocześnie należy zauważyć, że pomimo różnych interwencji przypominających o zaleceniach niewielu nastolatkom uczestniczącym w badaniu udało się osiągnąć poziom spożycia wynoszący ok. 8 szklanek wody dziennie.