Stosowanie Lactobacillus reuteri u niemowląt z kolką – wyniki metaanalizy

Autor: Jędrzej Sarnecki

Opracowanie na podstawie: Sung V, D'Amico F, Cabana MD i wsp. Lactobacillus reuteri to Treat Infant Colic: A Meta-analysis. Pediatrics 2018;141:e20171811; DOI: 10.1542/peds.2017-1811. 

Kolka niemowlęca to często spotykany problem w 1. półroczu życia dziecka. Jej przyczyny nie są poznane − wśród hipotez wymienia się m.in. niedojrzałość przewodu pokarmowego, zaburzenia składu mikroflory jelitowej, nietolerancję białek mleka krowiego lub laktozy czy nieprawidłową technikę karmienia niemowlęcia. Według Kryteriów Rzymskich IV, kolkę rozpoznaje się w przypadku spełnienia następujących warunków[1]:

• wystąpienie i ustąpienie objawów u dziecka < 5. miesiąca życia;
• opisywanie przez rodziców lub opiekunów objawów jako nawracających, przedłużających się napadów niepokoju lub płaczu, niemających określonej przyczyny i którym nie można zapobiec;
• brak innych objawów wskazujących na zaburzenia wzrastania i rozwoju niemowlęcia, brak innych objawów sugerujących chorobę.

W ostatnich latach w wielu badaniach wykazano różnice w składzie mikroflory jelitowej pomiędzy niemowlętami z kolką a dziećmi, u których nie występowały te dolegliwości. Najwięcej badań poświęconych stosowaniu probiotyków w leczeniu i zapobieganiu kolce przeprowadzono z wykorzystaniem szczepu Lactobacillus reuteri DSM17938. Wyniki tych prób nie były jednoznaczne, kilka publikacji wskazuje na skuteczność takiej interwencji, ale 1 badanie, największe z dotychczas przeprowadzonych, nie wykazało istotnych różnic pomiędzy grupą interwencyjną a kontrolną.

W tym kontekście ważna jest publikacja, która ukazała się w wersji elektronicznej w grudniu 2017 r. w czasopiśmie Pediatrics. W pracy tej Sung i wsp. przedstawili wyniki przeprowadzonej przez nich metaanalizy danych pochodzących z dotychczasowych badań poświęconych stosowaniu Lactobacillus reuteri DSM17938 w leczeniu kolki niemowlęcej. W przeciwieństwie do wcześniej przeprowadzanych metaanaliz autorzy tej publikacji zebrali indywidualne dane dotyczące dzieci uczestniczących w badaniach klinicznych i zbiorczo je przeanalizowali – umożliwiło to zwiększenie mocy wyników oraz porównanie ich w określonych podgrupach pacjentów.

W celu określenia, czy stosowanie Lactobacillus reuteri DSM17938 zmniejsza niepokój lub płacz u niemowląt z kolką oraz czy skuteczność interwencji zależy od sposobu karmienia dziecka, autorzy metaanalizy zebrali dane dotyczące 345 dzieci (174 z grup interwencyjnych, 171 z grup kontrolnych) uczestniczących w 4 badaniach klinicznych z randomizacją i podwójnie ślepą próbą, w których porównywano efekty doustnego podawania tego szczepu bakterii (dawkowanie było takie samo: 0,2 × 10⁸ CFU/kroplę, 5 kropel/dobę) z placebo. We wszystkich badaniach brały udział niemowlęta karmione piersią, natomiast tylko w 1 badaniu również dzieci karmione mieszankami modyfikowanymi.

Otrzymane wyniki na podstawie analizy danych dotyczących wszystkich uczestników badań wskazują na istotnie statystycznie krótszy czas trwania płaczu lub niepokoju u niemowląt otrzymujących probiotyk w porównaniu z dziećmi dostającymi placebo (różnica pomiędzy grupami w średniej zmianie pomiędzy czasem płaczu na początku badania i w 21. dniu wynosiła -25 min). Sukces terapeutyczny, zdefiniowany jako redukcja czasu płaczu i/lub niepokoju o ≥ 50%, odnotowywano częściej w grupie interwencyjnej niż w grupie kontrolnej [skorygowany współczynnik zapadalności 2,08 (95% CI: 1,26-3,42) w 7. dniu interwencji, 1,98 (95% CI: 1,46-2,70) w 14. dniu i 1,71 (95% CI: 1,35-2,15) w 21. dniu].

Analiza danych przy podziale uczestników na podgrupy wykazała występowanie wyraźnie pozytywnych efektów interwencji u niemowląt karmionych piersią i brak wpływu stosowania probiotyku na czas płaczu lub niepokoju u dzieci karmionych sztucznie. U dzieci karmionych piersią skrócenie czasu płaczu lub niepokoju w 21. dniu badania, w porównaniu z wynikami na początku badania, było o 46 min większe w grupie otrzymującej Lactobacillus reuteri DSM17938 niż w grupie kontrolnej (różnice były również istotne statystycznie w 7. i w 14. dniu badania). Sukces terapeutyczny w 21. dniu badania stwierdzano ponad 2 razy częściej u niemowląt karmionych piersią i otrzymujących probiotyk niż u tak samo żywionych dzieci dostających placebo. Wśród dzieci karmionych mieszankami modyfikowanymi (n = 78) nie odnotowano istotnych statystycznie różnic w częstości stwierdzania sukcesu terapeutycznego pomiędzy grupami, a średnie skrócenie czasu płaczu w grupie interwencyjnej było większe niż w grupie kontrolnej.

Jak podsumowują wyniki metaanalizy autorzy publikacji, dane wskazują, że stosowanie Lactobacillus reuteri DSM17938 jest skuteczne w leczeniu kolki u niemowląt karmionych piersią, natomiast w przypadku dzieci karmionych mieszankami modyfikowanymi do oceny efektywności takiej interwencji konieczne jest przeprowadzenie dalszych badań.