Przewlekłe zmęczenie po COVID-19 – odległe obserwacje
Autor: Jan Koziej
Opracowanie na podstawie: O’Regan E, Spiliopoulos L, Bech Svalgaard I i wsp. Post-COVID-19 Condition Fatigue Outcomes Among Danish Residents. JAMA Netw Open 2024;7:e2434863.
Zmęczenie jest jednym z najczęstszych i najuciążliwszych objawów utrzymujących się po COVID-19 (ang. coronavirus disease 2019). W październiku 2024 r. na łamach JAMA Network ukazał się artykuł poświęcony przewlekłemu zmęczeniu oraz złemu samopoczuciu po wysiłku (ang. post-exertional malaise, PEM) u osób z potwierdzonym zakażeniem SARS-CoV-2 (ang. severe acute respiratory syndrome coronavirus 2).
Autorzy przeprowadzili badanie kohortowe wśród mieszkańców Danii w wieku ≥ 15 lat, zapraszając ich do udziału w ankiecie EFTER-COVID. Uczestnicy wypełniali online kwestionariusze służące do oceny zmęczenia za pomocą skali FAS (ang. Fatigue Assessment Scale) oraz kwestionariusz objawów DePaul. Dane zbierano po przeprowadzeniu testu reakcji łańcuchowej polimerazy (ang. polymerase chain reaction, PCR) na obecność SARS-CoV-2. Do badania włączono osoby, które wypełniły kwestionariusz wyjściowy oraz co najmniej 1 kwestionariusz uzupełniający w okresie od 2 do 18 miesięcy po wykonaniu testu na obecność wirusa.
Do analizy włączono 50 115 uczestników (25 249 z pozytywnym wynikiem testu PCR, 24 866 z negatywnym). Większość badanych otrzymała co najmniej 2 dawki szczepionki przeciwko SARS-CoV-2. W okresie od 2 do 18 miesięcy po teście zakażenie SARS-CoV-2 wiązało się z niewielkim, ale istotnym statystycznie wzrostem zgłaszanych poziomów zmęczenia o 3% w porównaniu z grupą, która uzyskała wynik negatywny. Z kolei hospitalizacja z powodu COVID-19 zwiększyła poziomy zmęczenia aż o 23%. Co ciekawe, obecność wcześniejszych schorzeń psychiatrycznych nie miała istotnego wpływu na poziomy zmęczenia po hospitalizacji.
U pacjentów z wynikiem pozytywnym na SARS-CoV-2 wystąpiło również 2-krotnie wyższe ryzyko PEM (OR: 2,04; 95% CI: 1,81-2,30) w okresie od 2 do 18 miesięcy po teście w porównaniu z osobami z wynikiem negatywnym. Najwyższe ryzyko PEM odnotowano po upływie 2 miesięcy od uzyskania dodatniego wyniku testu.
Autorzy publikacji podkreślają, że pacjenci, którzy przeszli COVID-19 w ciężkiej postaci, mogą odnieść znaczące korzyści z obserwacji klinicznej pod kątem zmęczenia i PEM. Zwracają jednak uwagę, że obecność niezarejestrowanych infekcji w grupie osób z negatywnymi wynikami testu PCR mogła wpłynąć na ostateczne wyniki badania, co stanowi istotne ograniczenie w interpretacji uzyskanych danych.
Pełna wersja artykułu jest dostępna pod adresem:
fot.:https://pl.freepik.com/
Podobne aktualności
Strona przeznaczona dla lekarzy i osób pracujących w ochronie zdrowia. Wchodząc tu, potwierdzasz, że jesteś osobą uprawnioną do przeglądania zawartych na tej stronie treści.