Michał Pac

Opracowanie na podstawie: Kerem L, Stokar J. Risk of Suicidal Ideation or Attempts in Adolescents With Obesity Treated With GLP1 Receptor Agonists. JAMA Pediatr 2024;178:1307-1315.

W grudniu 2024 r. na łamach JAMA Pediatrics opublikowano wyniki retrospektywnego badania kohortowego, w którym zastosowano metodę propensity score matching, a które dotyczyło związku leczenia otyłości agonistami receptora peptydu glukagonopodobnego typu 1 (ang. glucagon like peptide receptor 1, GLP1R) z ryzykiem wystąpienia myśli i prób samobójczych u nastolatków.

Otyłość jest wieloczynnikową przewlekłą chorobą neurobehawioralną, która dotyczy ponad 124 mln dzieci i nastolatków na świecie. W ciągu ostatnich 40 lat częstość występowania otyłości u osób w wieku 5-19 lat wzrosła 8-krotnie, a w przypadku utrzymania się tego trendu ponad 50% dzieci będzie się zmagać z otyłością w momencie ukończenia 35. roku życia.

Podstawą leczenia otyłości jest modyfikacja stylu życia, jednak przynosi ona niewielkie efekty w leczeniu ciężkiej otyłości u nastolatków i zazwyczaj nie wystarcza, by uzyskać zadowalającą redukcję masy ciała. Skuteczną metodą leczenia otyłości, również u nastolatków, jest przyjmowanie agonistów receptora GLP1. Ich stosowanie prowadzi do istotnej i utrzymującej się utraty masy ciała oraz do poprawy parametrów wykładników opisujących stan metaboliczny. Liraglutyd oraz semaglutyd są zarejestrowane w Europie do leczenia otyłości u nastolatków ze wskaźnikiem masy ciała przekraczającym 95 percentyl dla wieku i płci.

Wyniki niektórych badań prowadzonych w populacji dorosłych wskazują na protekcyjny wpływ agonistów GLP1R na depresję. Istnieją również opisy przypadków, które w przeciwieństwie do wyżej opisanych badań sugerują potencjalny związek agonistów GLP1R z nowo powstałą depresją oraz zwiększoną częstością występowania myśli samobójczych. W efekcie tych doniesień przeprowadzono duże badania retrospektywne, w których nie odnotowano zwiększonego ryzyka myśli i prób samobójczych u osób stosujących agonistów GLP1R, a w jednym z nich stwierdzono, że ta grupa leków zmniejsza to ryzyko. Do tej pory jednak żadne z przeprowadzonych badań dotyczących myśli i prób samobójczych nie koncentrowało się na nastolatkach. Należy zaznaczyć, że otyłość u dzieci i młodzieży zwiększa ryzyko wystąpienia zarówno depresji, jak i myśli/prób samobójczych.

W opisywanym badaniu retrospektywnym wykorzystano dane z bazy TriNetX. Do grupy badanej włączono pacjentów w wieku 12-18 lat, którym przepisano agonistów GLP1R z powodu otyłości zdiagnozowanej w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Grupę kontrolną stanowiły dzieci z tej samej grupy wiekowej, u których zalecono modyfikację stylu życia z powodu otyłości oraz nie stosowano nigdy agonistów GLP1R. W celu uniknięcia błędów metodologicznych związanych ze stronniczością przy przypisywaniu pacjentów do grup do porównania między grupami wykorzystano metodę propensity score matching, która uwzględniała wyjściowe parametry uczestników, w tym charakterystykę demograficzną, rozpoznania oraz stosowane leki psychiatryczne, występowanie myśli i/lub prób samobójczych w przeszłości, choroby współistniejące oraz status socjoekonomiczny. Jako pierwszorzędowy punkt końcowy przyjęto wystąpienie myśli lub prób samobójczych według klasyfikacji ICD-10 od następnego dnia po rozpoczęciu leczenia agonistą GLP1R lub za pomocą modyfikacji stylu życia do upływu 12 miesięcy od początku terapii. Pacjentów, u których zaobserwowano wystąpienie punktu końcowego, cenzurowano. Jako negatywny kontrolny punkt końcowy wykorzystano rozpoznanie infekcji górnych dróg oddechowych, natomiast jako pozytywny kontrolny punkt końcowy – wystąpienie objawów z przewodu pokarmowego (nudności, wymiotów i zaparcia stolca – znanych działań niepożądanych agonistów GLP1R).

W badaniu uwzględniono 54 164 nastolatków z rozpoznaniem otyłości. 4052 uczestników otrzymywało agonistów GLP1R, natomiast 50 112 – zalecenie modyfikacji stylu życia. Po zastosowaniu metody propensity score matching uzyskano 2 kohorty, w których było po 3456 pacjentów. Zastosowanie agonistów GLP1R w leczeniu otyłości związane było z 33% redukcją ryzyka wystąpienia myśli lub prób samobójczych w ciągu 12 miesięcy od rozpoczęcia leczenia [1,45% vs 2,26%; ryzyko względne (ang. hazard ratio, HR): 0,67; 95% przedział ufności (ang. 95% confidence interval, 95% CI): 0,47-0,95; p = 0,02] oraz z istotnym wzrostem częstości występowania objawów ze strony przewodu pokarmowego (6,9% vs 5,4%; HR: 1,41; 95% CI: 1,12-1,78; p = 0,003). Nie zaobserwowano natomiast różnic w częstości występowania infekcji górnych dróg oddechowych pomiędzy badanymi grupami.

W tym niezwykle ciekawym pod względem tematyki i metodologii badaniu stwierdzono rzadsze występowanie myśli i prób samobójczych u otyłych nastolatków leczonych agonistami GLP1R w porównaniu z otyłymi nastolatkami leczonymi za pomocą modyfikacji stylu życia. Wyniki te sugerują bezpieczny psychiatryczny profil bezpieczeństwa tej grupy leków.

Pełny opis badania jest dostępny pod adresem:

https://jamanetwork.com/journals/jamapediatrics/fullarticle/2824895

fot.: https://www.pexels.com/pl-pl/