Jan Koziej

Opracowanie na podstawie: Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Warszawie. Błonica. Dostęp online: https://www.gov.pl/web/wsse-warszawa/blonica

W związku z doniesieniami o nowym przypadku błonicy na terytorium Polski Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna (WSSE) w Warszawie opublikowała szczegółowe opracowanie dotyczące tej jednostki chorobowej.

Błonica to ostra bakteryjna choroba zakaźna wywoływana przez maczugowce błonicy (Corynebacterium diphtheriae). Początkowo objawy są niespecyficzne i obejmują gorączkę, ból gardła oraz powiększenie węzłów chłonnych. W miejscu penetracji patogenu do organizmu dochodzi do powstawania charakterystycznych pseudobłon. Są to naloty o szarej lub czarnej barwie, będące wynikiem martwicy tkanek. Próby ich usunięcia mogą skutkować krwawieniem.

WSSE zwraca uwagę, że błonica jest chorobą stanowiącą potencjalne zagrożenie życia. Zgon w jej przebiegu najczęściej wynika z niewydolności oddechowej lub krążeniowej. Znaczne powiększenie węzłów chłonnych i obrzęk szyi mogą prowadzić do trudności w połykaniu oraz zwężenia dróg oddechowych, co w skrajnych przypadkach może skutkować zatrzymaniem akcji serca. Toksyna błonicza produkowana przez Corynebacterium diphtheriae może wywoływać uszkodzenie wielonarządowe, obejmujące m.in. mięsień sercowy, nerki oraz układ nerwowy, prowadząc do powikłań, takich jak np. porażenia mięśni.

Choroba przenosi się drogą kropelkową, a także poprzez bezpośredni kontakt z osobą zakażoną (chorym, nosicielem lub ozdrowieńcem) lub – pośrednio – przez kontakt z przedmiotami skażonymi wydzielinami chorego. Okres inkubacji wynosi od 1 do 10 dni. Okres zaraźliwości rozpoczyna się wraz z kolonizacją błon śluzowych przez bakterie i trwa przez cały przebieg choroby, a także do 2-3 tygodni w okresie zdrowienia.

Podstawową metodą profilaktyki błonicy pozostają szczepienia ochronne. Zgodnie z obowiązującym Programem Szczepień Ochronnych (PSO), dzieci powinny otrzymać 4 dawki szczepionki zawierającej komponent błoniczy: w 2., 3.-4., 5. oraz 16.-18. miesiącu życia (szczepienie podstawowe). W celu utrzymania długotrwałej odporności podawane są dawki przypominające w 6., 14. oraz 19. roku życia. Osoby dorosłe powinny odnawiać szczepienie co 10 lat. Dostępne preparaty obejmują zarówno szczepionki monowalentne, jak i skojarzone.

Jak donosi WSSE, sytuacja epidemiologiczna błonicy w Europie pozostaje stabilna, a przypadki zachorowań występują sporadycznie. W Polsce obowiązkowe szczepienia przeciwko tej chorobie wprowadzono w latach 1954-1955, co skutkowało eliminacją zachorowań – w okresie 2001-2022 nie odnotowano żadnego przypadku. Jednakże w ostatnich latach zaobserwowano pojedyncze zachorowania: w 2023 r. potwierdzono jeden przypadek, natomiast w 2024 r. – dwa. W marcu br. media poinformowały o przypadku 6-letniego dziecka, które nie było zaszczepione i po powrocie z Afryki zachorowało na błonicę.

W swoim stanowisku WSSE jednoznacznie podkreśla, że jedyną skuteczną metodą zapobiegania błonicy jest realizacja szczepień ochronnych.

Pełna wersja artykułu jest dostępna pod adresem:

https://www.gov.pl/web/wsse-warszawa/blonica

Grafika przygotowana przez SM