Jak postępować z dzieckiem, które połknęło magnes – stanowisko ESPGHAN
Autor: Michał Pac
Opracowanie na podstawie: Nugud AA, Tzivinikos C, Assa A i wsp. Pediatric Magnet Ingestion, Diagnosis, Management, and Prevention: A European Society for Paediatric Gastroenterology Hepatology and Nutrition (ESPGHAN) Position Paper. J Pediatr Gastroenterol Nutr 2023;76:523-532.
W kwietniu 2023 r. na łamach Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition ukazało się stanowisko Europejskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci (European Society for Paediatric Gastroenterology, Hepatology and Nutrition, ESPGHAN) dotyczące połknięcia przez dziecko magnetycznego ciała obcego. Stanowisko stworzono na podstawie przeglądu systematycznego literatury na ten temat.
Połknięcie magnetycznego ciała obcego jest szczególnie problematyczne w przypadku magnesów neodymowych. Są one wytwarzane z neodymu, żelaza i boru o składzie Nd2Fe14B, których stosunek siły do rozmiaru jest 5-20-krotnie większy od tradycyjnych magnesów. Autorzy stanowiska zwracają uwagę, że w przypadku połknięcia kilku magnesów neodymowych nierzadko dochodzi do ich przyciągania poprzez przylegające do siebie pętle jelitowe, co może skutkować martwicą jelit i ich perforacją. Połknięcie magnesów neodymowych, poza niemowlętami i małymi dziećmi, które są największą grupą ryzyka, dotyczy również dzieci starszych i nastolatków, które używają ich jako kolczyków.
W stanowisku eksperci alarmują, że częstość połknięcia magnetycznego ciała obcego, w szczególności magnesów neodymowych, znacząco wzrosła w ciągu ostatnich lat – w Stanach Zjednoczonych w latach 2013-2019 odnotowano 23 756 przypadków połknięcia tego rodzaju ciała obcego. W stanowisku ESPGHAN podkreślono również fakt, że połknięcie magnesu neodymowego wiąże się z gorszym rokowaniem w porównaniu z innymi ciałami obcymi oraz konwencjonalnymi magnesami. Jako mechanizm uszkodzenia podaje się ucisk na naczynia krwionośne zaopatrujące pętle jelitowe, co w konsekwencji prowadzi do niedokrwienia, perforacji, wytworzenia przetoki i niedrożności, z następującym zapaleniem otrzewnej, które nieleczone prowadzą do zgonu.
W przypadku połknięcia magnetycznego ciała obcego zaleca się zebranie dokładnego wywiadu oraz przeprowadzenie badania fizykalnego. Istotne jest ustalenie liczby połkniętych magnesów oraz interwałów czasowych pomiędzy połknięciami, ponieważ większa liczba magnesów oraz dłuższe interwały są związane z gorszym rokowaniem. Połknięcie magnesu daje podobne objawy kliniczne jak połknięcie ciała obcego innego rodzaju – wymioty, nawracający kaszel, dysfagię, ból brzucha. Nierzadko pacjenci są bezobjawowi, w szczególności w początkowym okresie po połknięciu. W przypadku bezobjawowego połknięcia pojedynczego magnesu zaleca się wykonanie zdjęcia rentgenowskiego (RTG) jamy brzusznej. Jeśli magnes znajduje się w żołądku lub poniżej, zaleca się strategię wyczekującą oraz wykonywanie kontrolnych badań RTG jamy brzusznej. Gdy nie obserwuje się progresji magnesu po 24 godz., zaleca się zastosowanie środków przeczyszczających. Jeśli u pacjenta wystąpią objawy, należy skonsultować go z gastroenterologiem i chirurgiem dziecięcym w celu podjęcia decyzji o endoskopowym lub chirurgicznym usunięciu ciała obcego. W przypadku połknięcia kilku magnesów zaleca się ich endoskopowe usunięcie w ciągu 6 godz., a gdy to okaże się nieskuteczne – konsultację z chirurgiem dziecięcym w celu kwalifikacji pacjenta do operacyjnego usunięcia ciała obcego.
Eksperci wskazują, że nie istnieją jednoznaczne kryteria włączenia antybiotykoterapii w przypadku połknięcia magnesu przez dziecko. Zastosowanie antybiotyku jest obowiązkowe w przypadku pacjentów objawowych, u których występuje ryzyko niedrożności lub perforacji przewodu pokarmowego. Według badań przytaczanych w stanowisku zastosowanie znajdują antybiotyki szerokospektralne, takie jak piperacylina/tazobaktam.
ESPGHAN podkreśla, że kluczowe w postępowaniu z dzieckiem, które połknęło magnetyczne ciało obce, są wczesne rozpoznanie na podstawie badań obrazowych oraz prewencja i działania zwiększające świadomość rodziców i opiekunów dzieci na temat tego zagrożenia.
Pełna wersja stanowiska jest dostępna pod adresem:
