Zaparcia u krytycznie chorych dzieci na oddziale intensywnej terapii: częstość występowania oraz czynniki ryzyka
Zaparcia u krytycznie chorych dzieci na oddziale intensywnej terapii: częstość występowania oraz czynniki ryzyka
Autor: Dagny Krankowska
Opracowanie na podstawie: Lopez J, Botran M, Garcia A i wsp. Constipation in the Critically Ill child: Frequency and Related Factors. The Journal of Pediatrics 2015;167:856-861.
Zaparcia są częstym schorzeniem pediatrycznym, dotykającym około 0,3-8% dzieci. Znakomita większość (90-95%) zaparć jest spowodowana przyczynami nieorganicznymi. III Kryteria Rzymskie, opracowane w 2006 r., precyzyjnie definiują zaparcia przewlekłe, brakuje jednak podobnej definicji ostrych zaparć[1].
Jak dotąd problem zaparć ostrych u krytycznie chorych pacjentów analizowano jedynie u osób dorosłych; Lopez i wsp. jako jedni z pierwszych zbadali ten problem u dzieci. Przeprowadzone przez nich badanie było pracą prospektywną, wykonaną w latach 2012-2014. Do badania zakwalifikowano 150 pacjentów (62% stanowili chłopcy), którzy przebywali na oddziale intensywnej terapii (OIT) przez dłużej niż 3 dni. Średnia wieku pacjentów wynosiła 34,3 +/- 7,1 miesięcy. 16,7% pacjentów w roku poprzedzającym hospitalizację miało zaparcia. Dzieci zostały przyjęte na OIT z powodu: stanu po operacji serca (56,7%), niewydolności serca (14%), chorób układu oddechowego (13,3%) lub z innych medycznych przyczyn (16%). Średni czas do rozpoczęcia żywienia dojelitowego wynosił 1,8 +/- 0,3 dni. Ponad połowa pacjentów (50,7%) była żywiona przez zgłębnik dwunastniczy, 31,1% drogą doustną, 12,8% przez zgłębnik nosowo-żołądkowy oraz 1,4% przez gastrostomię. 4,1% dzieci było żywionych pozajelitowo. U 20,7% dzieci przerwano żywienie dojelitowe na ponad 24 godziny z powodu podejrzenia choroby żołądkowo-jelitowej, ze względu na procedury chirurgiczne lub diagnostyczne. 14% pacjentów podczas hospitalizacji miało wzdęcie brzucha – była to grupa wymagająca częstszych przerw w żywieniu jelitowym niż dzieci, u których nie występowały wzdęcia.
Zaparcia, zdefiniowane przez Lopeza i wsp. jako 3 dni bez oddania stolca, zdiagnozowano u 46,7% badanych dzieci. Pacjenci z zaparciami byli starsi i częściej umieli zatrzymać stolec niż dzieci bez zaparć. Zaparcia prawie 3 razy częściej występowały u dzieci będących na OIT z powodu poprzedzającej operacji niż u dzieci przyjętych na oddział z powodów niechirurgicznych. Dzieci z zaparciami miały również wyższe wyniki w pediatrycznych skalach oceniających ciężkość stanu pacjenta (PRISM III, PIM2, PELOD), częściej wymagały sedoanalgezji dożylnej, podania miorelaksantów, leków inotropowych i/lub zastosowania hemodializoterapii czy pozaustrojowej oksygenacji przezbłonowej (ECMO, ang. extracorporeal membrane oxygenation). Wentylacja mechaniczna oraz wentylacja nieinwazyjna były częściej potrzebne dzieciom z zaparciami, lecz różnica ta nie była statystycznie istotna. Żywienie dojelitowe było rozpoczynane później u dzieci z zaparciami niż u dzieci bez zaparć i osoby z pierwszej grupy dłużej pozostawały na ścisłej diecie. Pacjenci z zaparciami dostawali mniejsze porcje posiłków oraz częściej mieli zalegania żołądkowe i wzdęcia, co wiązało się również z częstszymi przerwami w żywieniu w porównaniu z dziećmi bez zaparć.
Dzieci z zaparciami miały większą tendencję do hipokalcemii, hiponatremii i hipokaliemii, choć te 2 ostatnie zależności nie były statystycznie istotne. Śmiertelność całej badanej grupy wynosiła 5,3%. Wartość ta była wyższa dla dzieci z zaparciami w porównaniu z dziećmi bez zaparć (7,1% vs 3,8%), jednakże również ta różnica nie była statystycznie ważna. Nie zauważono różnicy w długości pobytu na OIT między grupą dzieci z zaparciami a grupą bez zaparć.
Lopez i wsp. w swojej pracy podkreślają, jak ważne jest wprowadzenie wytycznych wczesnego żywienia dojelitowego i profilaktyki zaparć u dzieci krytycznie chorych. W artykule autorzy zaznaczają również potrzebę wprowadzenia definicji zaparcia u dzieci w stanach ostrych, a także konieczność większych badań w tej dziedzinie.
[1] Malczyk Ż, Jarzumbek A, Kwiecień J i wsp. Praktyczne aspekty leczenia zaparć stolca u dzieci. Pediatr Med Rodz 2014;10:55-60.
Podobne aktualności
Strona przeznaczona dla lekarzy i osób pracujących w ochronie zdrowia. Wchodząc tu, potwierdzasz, że jesteś osobą uprawnioną do przeglądania zawartych na tej stronie treści.